Starost nacije i mali broj dece koju rađaju žene u periodu reprodukcije najveći su neprijatelji rasta broja stanovništva Srbije. Republički prosek starosti je 42,2 godine, što nas svrstava među najstarije narode u Evropi, mada postoje i delovi zemlje gde je znatno veći.
U Srbiji će 2040. biti 6,8 miliona stanovnika, što je za 350.000 manje nego što je živelo prošle godine – procenio je Evropski zavod za statistiku Eurostat. Računica evropskih matematičara samo je jedna u nizu sivih prognoza koje pokazuju da će i ove godine u Srbiji više posla biti za pogrebnike nego za babice.
Da će se ovo predviđanje, nažalost, i obistiniti, ukazuju i domaće procene temeljene na iskustvima iz bliske prošlosti. Prema poslednjim podacima o broju stanovnika Republičkog zavoda za statistiku, u Srbiji je 2013. godine ovaj svet napustilo 100.000 građana, dok je rođeno samo 65.540 beba. To znači da država godišnje ostane bez grada veličine Kovina, Požege ili Nove Varoši. Već je jasno da vesnik boljeg sutra neće biti ni demografski podaci za 2014. godinu, koji će biti obrađeni i objavljeni početkom leta.
Domaći statističari izračunali su da je na startu 2014. u Srbiji živelo tačno 7. 146. 759 ljudi. To je već ozbiljno poljuljalo i još uvek vruće rezultate popisa stanovništva, koji je pokazao brojku od 7,2 miliona.
Da smo sve bliži Tarabićevoj šljivi, signala je bezbroj. Svaka Nova godina, pa i poslednja, donese nam isto saznanje da je u prethodnoj rođeno najmanje dece u Srbiji od početka 20. veka. Zbog negativnog prirodnog priraštaja stanovništvo Srbije svakog dana opadne za više od 80 stanovnika.
Danas nas je za više od 311.000 manje nego deceniju ranije. Prosečna starost stanovnika Srbije je 42,2 godine, a u pojedinim selima u istočnoj i južnoj Srbiji i preko 50 godina. Na mapi Republike je čak 1.458 naselja u kojima nije rođeno nijedno dete. U poslednjih deset godina u inostranstvo je otišlo da živi i radi 146.500 školovanih ljudi na vrhuncu reproduktivne zrelosti.
Starost nacije i mali broj dece koju rađaju žene u periodu reprodukcije najveći su neprijatelji rasta broja stanovništva Srbije. Republički prosek starosti je 42,2 godine, što nas svrstava među najstarije narode u Evropi, mada postoje i delovi zemlje gde je znatno veći. U Zaječarskom okrugu prosečan žitelj star je 47 godina. U ovom kraju Republike najniža je i stopa nataliteta – svega 6,8 promila. Stručnjaci navode i da je u poslednjih 70 godina prosečan broj dece “po ženi” više nego prepolovljen, čime je sprečena čak i prosta reprodukcija stanovništva.
Prema procenama Eurostata, broj žitelja Srbije već 2020. godine pašće ispod sedam miliona. Prema postojećim trendovima samo deceniju kasnije populacija od Horgoša do Preševa biće samo 6,8 miliona.
Dosadašnje mere populacione politike, koje se sa više ili manje elana sprovode duže od decenije nisu dale gotovo nikakav rezultat. Situacija je posebno alarmantna u seoskim područjima, gde je plač deteta – ravan čudu. Ekonomista Miroslav Zdravković kaže da su upravo sela ključ demografske stabilnosti Srbije.
- U gradovima je 2013. godine rođeno 45.657, a umrlo 53.169 ljudi, te je smanjenje stanovnika iznosilo 7.512 – izvodi svoju računicu Zdravković. – U selima je na svet došlo 19.897 dece, a napustio ga 47.131 stanovnik, pa je minus 27.234, što čini čak 78,3 posto ukupnog smanjenjastanovništva. Ovi podaci posebno su zabrinjavajući, jer u selima živi tačno dve petine ukupnog stanovništva Republike.
Zdravković napominje da opstanak srpskog naroda isključivo zavisi od pronalaska eliksira plodnosti koji će vratiti život u sela. Njegove sastojke treba tražiti daleko od sadašnje ekonomske politike.
- Izvesno je da će za 50 i više godina biti pisane knjige o Srbima, narodu koji je nestao – bez dileme je Zdravković. – Jedno od rešenja moglo bi da bude osnivanje Fonda za podsticanje nataliteta u seoskim sredinama u iznosu od oko 30 milijardi dinara, koji bi bio finansiran naplaćenim akcizama sa fiksnim udelom. Prikupljena sredstva trebalo bi jednako podeliti svim ženama koje rode decu u seoskim sredinama. To bi bio jasan signal države da joj je stalo do opstanka sela i njenog stanovništva.
Stručnjaci za stanovništvo slažu se u oceni da na kretanje broja stanovnika utiče niz faktora, a da je novac samo jedan od njih. Broj rađanja zavisi od razvijenosti naroda, stepena emancipacije žena, životnih uslova. Uglavnom se svi slažu da bi rešenje za Srbiju moglo da bude u nekoj od kombinacija mera. Čak i pri ozbiljnoj volji vlasti da pokuša da zauzda preteću demografsku apokalipsu, međutim, rezultat je pod znakom pitanja.
Sličan stav deli i demograf Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka Ivan Marinković. Kao primer on navodi Francusku koja duže od veka sprovodi sistemske demografske mere kojima je uspela da podigne broj rađanja za najviše desetak posto. Položaj Srbije, prema njegovim rečima, toliko je težak da bismo beležili gubitak stanovništva čak i ako bi žene u godinama pred nama počele da rađaju i po petoro ili šestoro dece.
- Nerealno je očekivati da bilo kakvi populacioni potezi države drastično nadomeste manjak rađanja – ističe Marinković.
– Novac u svakom slučaju nije dovoljan. Mere podrške su potrebne i nužne, ali moraju uporno i strpljivo da se sprovode decenijama. Stepen fertiliteta žena u Srbiji je 1,4, što garantuje crnu budućnost, jer je za prostu reprodukciju neophodno da bude skoro duplo veći.
Borba za natalitet, već je izvesno, neće biti laka ni ako zemlja brzo izađe iz ekonomske krize. Razloga za pad broja dece je mnogo, i biće potrebno dosta truda i agitacije da bi se stanje preokrenulo nabolje.
Sa ovim stavom velikog broja statističara i stručnjaka za stanovništvo slaže se i sociolog i istraživač demografskih kretanja Jelena Zarović. Ona ističe da na populacionu politiku utiče i niz faktora koji su u domenu društvenih vrednosti.
- Iskustva iz sveta pokazuju da ekonomska stabilnost i visok standard u jednoj zemlji nužno ne znače i rast broja stanovnika – objašnjava Zarović.
– Najbolji primer su skandinavske i druge evropske države koje, takođe, beleže pad populacije. Pospešivanje rađanja mora da prati i određeni kulturološki model, koji bi trebalo da odgovara vremenu i uslovima u kojim živimo. Samo njegovom izgradnjom mogu da se očekuju pozitivni rezultati.
izvor: alo.rs
